پمپ روغن چگونه کار می‌کند؟

0 404 زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

چیزی که برای همه واضح است این است که موتور خودرو مهم‌ترین قسمت خودرو است و اصولاً تمام ساختار خودرو بدون موتور آن قطعاتی اضافی بیش نیستند، به همین خاطر باید نسبت به سایر قسمت‌‌های خودرو توجه بیشتری نسبت به آن به خرج دهید و مرتباً به فکر حفظ و نگهداری آن باشید. پمپ روغن یا Oil Pump یکی از قسمت‌های مهم موتور است که وظیفه انتقال روغن‌موتور را به قسمت‌‌های متحرک خودرو مثل یاتاقان، پیستون و سوپاپ بر عهده دارد. این کار علاوه بر روان کردن قسمت‌‌های مختلف موتور خودرو، از فرسودگی و استهلاک قطعات موتور پیشگیری می‌کند. طبق آن چه که در این مقدمه بیان کردیم، در این مقاله از مجله رینگو قصد داریم به بررسی پمپ روغن خودرو و چگونگی کارکرد آن بپردازیم. با ما همراه باشید.

وظایف پمپ روغن و سیستم روغن‌کاری موتور

هر پمپ روغنی وظایف مختلفی دارد که عمده‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: تمیزکاری قطعات پیشرانه، خنک کاری سیستم موتور، کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات و استهلاک قطعات، کمک به بستن و پلمب کردن رینگ پیستون برای پیشگیری از نشت گازهای درون سیلندر، به‌حداقل‌رساندن ارتعاشات پیشرانه، کاهش اتلاف قدرت ناشی از اصطکاک میان قطعات متحرک موتور، حفظ گردش و چرخش روغن‌موتور، رفع آلودگی، گردوغبار از قطعات داخلی موتور.

قسمت‌های تشکیل‌دهنده پمپ روغن‌موتور

پمپ روغن‌موتور از قسمت‌های مختلفی تشکیل می‌شود که عبارت‌اند از: پوسته، چرخ‌دنده هرزگرد، چرخ‌دنده محرک، روتر داخلی، روتر خارجی، فنر روغن، پلانچر، محور اصلی و محور هرزگرد.

چگونگی و روند کارکرد پمپ روغن خودرو

پیشرانه هر خودرو برای بهترشدن عملکردش، نیاز دارد که به طور مستمر روغن‌کاری شود، به همین دلیل است که پمپ روغن در موتور خودرو بسیار حیاتی و کارساز است. ساختار پمپ روغن از چرخ‌دنده‌ای تشکیل شده است که به میل‌لنگ متصل است و در هنگام شروع کار موتور، توان و نیروی کافی را برای روانکاری قطعات موتور تأمین می‌کند. بعضی از مدل‌های پمپ روغن نیز زنجیر یا تسمه‌ای متصل به محور میل‌لنگ دارند که به آن برای تأمین نیروی پمپ روغن کمک می‌کند. روند کار پمپ روغن‌موتور به این‌گونه است که در ابتدا پمپ روغن، روغن را از کارتل دریافت و به سمت فیلتر روغن می‌فرستد. پس از این که روغن از داخل فیلتر می‌گذرد، مایع به مدار روانکاری موتور فرستاده می‌شود. روغن روان کاری محیط میان دیواره سیلندر و حلقه‌های پیستون را پرکرده و از همین طریق از برون‌رفت هوای پیستون پیشگیری کرده و بازدهی موتور را به حداکثر می‌رساند.

انواع سیستم‌های پمپ روغن

پمپ‌های روغن انواع مختلفی دارند که در میان آن‌ها تنها سه نوعشان در صنعت خودروسازی استفاده شده و کاربرد دارد. گرچه روند و کارکرد این موتورها تقریباً یکسان و مشابه هستند اما بسته به مدل موتور هر خودرو، از هرکدام از آن‌ها استفاده می‌شود. این سیستم‌ها عبارت‌اند از:

۱. پمپ روغن سوزنی

در این سری از پمپ روغن‌ها، سوزن و بلانچر به‌جای روترها و چرخ‌دنده‌های استفاده می‌شود. به این خاطر است که این نوع پمپ را پمپ روغن سوزنی یا پمپ روغن پیستونی می‌نامند. نحوه کار این پمپ‌ روغن‌ها به این شکل است که فنر تعبیه شده در پمپ سوزنی، پس از حرکت هوزینگ‌ها، آزاد شده و پیستون را در داخل سیلندر پمپ روغن حرکت می‌دهد. در نهایت، این فرایند فشار لازم برای پمپاژ کردن روغن را فراهم می‌کند.

۲. پمپ روغن دنده‌ای

این نوع پمپ روغن از دو محور هرزگرد و اصلی تشکیل شده است که از داخل دو دنده محرک و چرخ‌دنده هرزگرد حرکت می‌کنند. در هر دو چرخ‌دنده، تعداد دنده‌ها و قطر آن‌ها یکسان است. این قسمت‌ها تمام در داخل پوسته تعبیه شده‌اند. این محور به‌وسیله چرخ‌دنده روی هوزینگ و میل بادامک حرکت کرده و روغن را به داخل پمپ می‌آورد. داخل این پمپ موتور، چرخ‌دنده هرزگرد روغن را به حرکت درمی‌آورد و فشار لازم برای این کار را فراهم می‌کند. در نهایت این کار باعث می‌شود که روغن با فشار به سمت لوله‌های خروجی و فیلتر روغن حرکت کند.

۳. پمپ روغن روتری

این سری از پمپ روغن را پمپ ژروتور هم می‌نامند. پمپ روغن روتری دو عدد روتر خارجی و داخلی با دو مرکز جدا داشته که از آن‌ها برای به گردش درآوردن روغن استفاده می‌شود. چیزی که باعث حرکت روتر داخلی می‌شود، وجود چرخ‌دنده داخل آن است و این حرکت در حالی صورت می‌گیرد که روتر خارجی ثابت بماند. در نهایت گردش روغن بین فضای روترهای خارجی و داخلی باعث تأمین فشار لازم و حرکت پمپ به سمت بیرون می‌‌شوند.

علائم خرابی پمپ روغن خودرو

زمانی که پمپ روغن خودرو دچار مشکل شود، می‌توانید از طریق چند نشانه متوجه آن شوید که این نشانه‌های عبارت‌اند از:

۱. چراغ اخطار فشار روغن

ابتدایی‌ترین کارکرد و وظیفه پمپ روغن حفظ فشار مناسب روغن است. اگر روغن با فشار مناسب به گردش در نیاید، استهلاک قطعات به دلیل اصطکاک ناشی از خشکی فضای بینشان افزایش می‌یابد. به همین دلیل اگر احساس کردید که موتور سنگین شده و یا شتاب و قدرت آن کاهش‌یافته است و به‌اصطلاح درجا می‌زند، احتمالاً دلیل آن کاهش فشار روغن و در نتیجه خرابی پمپ روغن‌موتور است.

۲. افزایش دمای شدید موتور در هنگام روشن بودن

اگر پمپ روغن‌موتور خراب شده باشد، فشار روغن کاهش‌یافته و همین مسئله باعث ایجاد اصطکاک و در نتیجه ساییدگی قطعات می‌شود. به همین دلیل این برخوردها باعث می‌شود موتور به‌سختی کار کند و دمای آن شدیداً افزایش یابد. معمولاً اگر این اتفاق رخ دهد، چراغ اخطار در داشبورد خودرو روشن می‌شود و شما را از این بالارفتن دما آگاه می‌سازد. بهتر است پس از روشن شدن چراغ، دراسرع‌وقت به یک متخصص یا مکانیک مراجعه کنید تا پیش از تحمیل هزینه‌های مالی و جانی، مشکل حل شود.

۳. شنیدن صداهای عجیب و غیرمعمول از موتور خودرو

درصورتی‌که پمپ روغن خراب باشد و یا به‌صورت نصفه و نیمه عمل کند، صدای بالابرهای هیدرولیکی زیاد می‌شود و موجب برخورد آن‌ها با سایر قسمت‌های خودرو و ایجاد اصطکاک می‌شود. چیزی که باعث این اتفاق می‌شود فشار کم روغن است که جلوی رسیدن روغن به بالابرها را می‌گیرد. گرچه احتمالاً دارد در هنگامی با دور موتور پایین حرکت می‌کنید صدایی به گوشتان نرسد، اما به‌محض افزایش سرعت و بالارفتن دور موتور، صدای برخورد قطعات فلزی را می‌شنوید و در این هنگام بهتر است سریعاً در صدد رفع این مشکل و تعویض قطعات مشکل‌دار برآیید.

۴. صدای سوپاپ‌ها

سوپاپ‌های از اجزای مهمی تشکیل شده‌اند که کمک می‌کنند موتور به حرکت درآید و توان آن تأمین شود. این قسمت از پیچ و مهره‌ها، میله‌های فشار و‌ بالابرهای هیدرولیکی در شیر سوپاپ تشکیل شده است. هماهنگی و کارکرد صحیح این قطعات نیاز به روغن‌موتور و روانکاری دارد و درصورتی‌که روغن به آن‌ها نرسد به هم برخورد کرده و صداهای ناهنجار تولید می‌کنند. این می‌تواند نشانه خرابی پمپ روغن‌موتور باشد و در صورت بی‌‌توجهی هزینه‌های گزافی به مالک خودرو تحمیل کند.

چه عواملی باعث خرابی پمپ روغن می‌شوند؟

عوامل مختلفی باعث خرابی پمپ روغن می‌شود که در زیر ۵ عامل بسیار مهم آن را ذکر می‌کنیم:

۱. حرکت با سرعت بالا به‌گونه‌ای که دور موتور به مناطق و اعداد قرمزرنگ نزدیک شود؛

۲. داغ شدن مداوم موتور؛

۳. خالی شدن آب رادیاتور که باعث داغ شدن موتور می‌شود و به اویل پمپ صدمه جدی می‌زند. نبود آب در رادیاتور می‌تواند ناشی از سوراخ بودن رادیاتور یا شیلنگ‌های آن و یا خرابی فن‌ها باشد؛

۴. کثیف بودن فیلتر روغن یکی دیگر از این دلایل است و این مسئله ایجاب می‌کند که به طور منظم فیلتر روغن را تعویض کنید؛

۵. کهنگی و ماندگی طولانی‌مدت روغن‌موتور.

کلام آخر

همان‌طور که تاکنون در این مقاله از مجله رینگو بیان کردیم، اویل پمپ یا پمپ روغن خودرو یکی از قطعات بسیار مهم و حیاتی خودرو است و لازم است همواره در مورد نحوه کارکرد و سلامت آن حساس باشید. ما در این نوشته تلاش کردیم اطلاعات کاملی از شیوه کارکرد و سایر مسائل مربوط به پمپ روغن را به شما مخاطبین این مجله انتقال دهیم که می‌تواند منبع بسیار مناسبی برای شناسایی و رفع مشکلات مربوط به پمپ روغن‌موتور و کاهش هزینه‌های ناشی از خرابی آن باشد. امیدواریم مطالعه این نوشته برای شما مفید بوده باشد.