دلکو (Distributor) چیست و چه وظیفه‌ای در سیستم جرقه زنی (احتراق) خودرو بر عهده دارد؟

توزیع­ کننده جرقه­ زنی (دلکو) یک دستگاه مکانیکی است که برای انتقال جریان ولتاژ تولید شده توسط کوئل ثانویه (Secondary coil) به شمع­ های جرقه­ زنی درست (Correct)، به ترتیب روشن شدن متناسب و در زمان مناسب، استفاده می­ شود و یک اشتعال زمان – مکانیکی دارد. در سال ۱۹۱۰ اولین سیستم احتراق قابل‌استفاده با باتری توسط دلکو (شرکت آزمایشگاه­های مهندسی دیتون) توسعه یافت و این سیستم در ادامه توسط چارلز کترینگ بهبود داده شد. در این مقاله از مجله رینگو به بررسی این قطعه و قسمت­های تشکیل­ دهنده آن می ­پردازیم. با ما همراه باشید.

قسمت­ های اصلی دلکو

بخش های اصلی توزیع‌کننده احتراق عبارت‌اند از:

۱. درپوش توزیع‌کننده

این قطعه پوششی است که از قسمت­های داخلی توزیع‌کننده محافظت می ­کند. برای هر سیلندر یک پایه دارد و در تمام نقاط سیستم تماس احتراق نیز یک پایه مرکزی دارد که برای دریافت جریان از آن به کوئل احتراق متصل می­شود. برخی از موتورها در هر سیلندر دو شمع دارند؛ در این حالت، توزیع‌کننده در هر سیلندر، دو سرب (Leads) دارد. در یک سیستم احتراق وستد (Wasted spark system)، از یک اتصال برای دو سرب استفاده می ­شود، اما هر سرب یک سیلندر را متصل می­ کند. در موتورهای جنرال که از سیستم احتراق باانرژی بالا استفاده می ­شود، هیچ پایه مرکزی در درپوش توزیع‌کننده وجود ندارد. کوئل احتراق در قسمت بالای توزیع‌کننده قرار دارد. در داخل درپوش توزیع­ کننده، ترمینال­ های دوشاخه بر اساس ترتیب روشن شدن در اطراف محیط درپوش قرار گرفته ­اند تا جریان ثانویه در زمان مناسب به شمع مناسب ارسال شود. روتور در داخل درپوش توزیع­ کننده می ­چرخد.

۲. روتور

روتور در قسمت بالایی شفت توزیع­ کننده قرار دارد و توسط میل بادامک موتور هدایت شده و به همین خاطر با آن هماهنگ است. روتور روی یک بوش کربن در ترمینال مرکزی درپوش توزیع­ کننده فشار داده می­ شود. ترمینال مرکزی توزیع­ کننده به کوئل احتراق متصل است. روتور به‌گونه‌ای ساخته شده است که زبانه مرکزی آن به‌صورت الکترونیکی به لبه بیرون آن متصل است؛ بنابراین جریانی که وارد ترمینال مرکزی می ­شود، از طریق بوش کربن به لبه بیرونی روتور می­ رسد. همان‌طور که میل بادامک می­ چرخد، شفت توزیع­ کننده را نیز می‌چرخاند. به همین دلیل روتور متصل به شفت توزیع­ کننده نیز شروع به چرخیدن می­ کند. در زمانی که لبه بیرونی روتور به هرکدام از ترمینال­ های دوشاخه درپوش توزیع­ کننده می ­رسد، هر شمع را با ترتیب مناسبی روشن می­ کند.

۳. کلید خودکار (Contact Breaker)

این کلید به شکلی مکانیکی طراحی شده است. یک سر آن ثابت و سر دیگر آن متحرک است. وظیفه اصلی آن قطع و وصل جریان مدار اولیه است. هنگامی که لوب­های بادامک، دنبال­کننده بادامک اتصال خودکار را فشار می­دهند، آن نقاطی که با یکدیگر تماس داشتند از هم جدا می­شوند و جریان اولیه را قطع می­کنند تا از سیم‌پیچی اولیه کوئل احتراق عبور کند.

۴. شفت توزیع‌کننده

این قطعه شفتی است که در میانه توزیع­ کننده احتراق قرار دارد و مستقیماً از طریق یک درایو دنده به شفت بادامک موتور متصل می­ شود. این قطعه از یک بادامک تشکیل شده است که برای قطع کلید خودکار استفاده می­ شود.

۵. بادامک دلکو

به شفت توزیع­ کننده متصل است و همراه با آن می­ چرخد. همچنین لوب­ هایی دارد که برای بازکردن کلید خودکار استفاده می­ شود. تعداد لوب­ ها با تعداد سیلندر موتور برابر است. همان‌طور که بادامک می­چرخد، دنباله بادامک را فشار می ­دهد و کلید خودکار را خاموش می­ کند که منجر به قطع جریان می­ شود.

۶. خازن

این قطعه برای پیشگیری از گرم‌شدن بیش از حد نقطه کلید خودکار استفاده می­ شود. این قطعه به تولید جریان ولتاژ بالا یا معکوس کردن جریان کنونی از طریق کوئل اولیه کمک می­ کند.

۷. مکانیزم پیشروی جرقه

مکانیزمی است که برای پیشبرد جرقه در موتور احتراق استفاده می ­شود. ما به‌طورکلی تنها دو نوع مکانیزم پیشروی جرقه داریم که عبارت‌اند از: مکانیزم پیشروی جرقه گریزازمرکز و مکانیزم پیشروی جرقه خلأ.

وظیفه اصلی آن احتراق سوخت قبل از رسیدن پیستون به TDC است. این قضیه امکان سوختن کامل ترکیب هوا و سوخت را در سیلندر فراهم می ­کند و منجر به حداکثر کردن فشار روی پیستون می ­شود.

در مجله رینگو بخوانید : هنگام بالا رفتن آمپر آب چیکار کنیم؟ | بررسی دلایل جوش آوردن خودرو

نحوه کار کردن توزیع ­کننده احتراق / دلکو

۱. همان­طور که شفت توزیع­ کننده احتراق می ­چرخد، بادامک و روتور نیز چرخانده می ­شوند.

۲. هنگامی که دنبال‌کننده بادامک دلکو، کلید خودکار را فشار می­ دهد و نقاط کلید خودکار باز می­ شوند و جریان ابتدایی را از طریق سیم‌پیچی اولیه قطع می­ کند.

۳. این فرایند یک جریان ولتاژ بالا در سیم‌پیچی ثانویه تولید می­ کند. جریان ولتاژ بالای تولید شده، به ترمینال مرکزی توزیع­ کننده انتقال پیدا می­ کند.

۴. جریان از ترمینال مرکزی از طریق بوش کربن به لبه­ های بیرونی روتور می­ رسد. هنگامی که روتور در جلوی ترمینال داخلی شمع، در درپوش توزیع­ کننده قرار می­گیرد، پالس­ های الکتریکی ولتاژ بالا (نوسان) به شمع می‌رسد و جرقه­ ای در سرسیلندر ایجاد می­ کند.

۵. توزیع ­کننده، جرقه را در هر یک از شمع ­ها به ترتیب صحیح و در زمان مناسب تولید می ­کند.

۶. به‌این‌ترتیب، توزیع­ کننده احتراق کار می­کند.

کاربرد دلکو

توزیع­ کننده ­های احتراق در سیستم احتراق باطری، سیستم احتراق مغناطیسی و همچنین در سیستم احتراق الکترونیکی استفاده می­ شوند.

چگونه سلامت توزیع ­کننده را تست کنیم؟

سیم کوئل را از توزیع­ کننده بیرون بکشید و آن را نزدیک زمین نگه دارید. از دستیار خود بخواهید موتور را بچرخاند و به دنبال یک جرقه از کوئل باشد. اگر جرقه ­ای صورت گرفت، احتمالاً روتور یا درپوش توزیع ­کننده مشکل دارد و بنابراین ممکن است مجبور شوید آن­ها را تعویض کنید.

خودروهای مدرن

خوشبختانه خودروهای امروزی دیگر توزیع­ کننده ندارند. موتورهای مدرن در عوض از بسته­ های کوئل جداگانه­ ا ی استفاده می‌کنند که پیچیدگی بسیار کمتری دارند. احتراق با چرخاندن چرخ­ های زمان­بندی­ شده دندانه‌دار با میل‌لنگ آغاز می ­شود که بسیار دقیق ­تر از نقاط است. سپس کوئل ­های جداگانه برای هر سیلندر وجود دارد که توسط کامپیوتر مدیریت روشن می ­شوند، درصورتی‌که اصلاً توزیع­ کننده احتراقی وجود ندارد؛ اما هنوز هم وسایل نقلیه بی‌شماری در جاده­ ها هستند که توزیع­ کننده احتراق در زیر کاپوت آن­ ها کمین کرده است.

در مجله رینگو بخوانید : روغن سوزی در موتور خودرو | همه‌چیز درباره تشخیص و راه‌حل‌های این مشکل

کلام آخر

در این مقاله از مجله رینگو به بررسی سیستم توزیع­ کننده احتراق که به‌واسطه شرکت معروف تولیدکننده آن اصطلاحاً به آن دلکو می­ گویند، پرداختیم. در ابتدا کارکرد آن در موتور را شرح دادیم و در ادامه قطعات تشکیل‌دهنده آن را معرفی کردیم. یک روش برای تشخیص سلامت یا خرابی آن توضیح دادیم و در قسمت پایانی نیز به‌اختصار وظایف جانشین توزیع­ کننده احتراق را خودروهای مدرن بیان کردیم. امیدواریم از مطالعه این متن نهایت بهره را برده باشید.